کاربران در VGI
وب ۲.۰؛ کاربران وارد می‌شوند!
بین سال‌های 1991 تا 2004، اینترنت فقط شامل تعدادی صفحه‌ی ثابت بوده که فقط یک سری مطالب را به کاربران ارائه می‌دادند که این مفاد فقط قابل‌خواندن بودند و قابلیت لاگین و یا تعامل دوطرفه و ایجاد محتوی توسط کاربران وجود نداشت و ازاین‌رو امکان کسب درآمد و سود از طریق اینترنت وجود نداشت. درواقع فضای وب تقریباً شبیه یک ویکی پدیای بزرگ بود که کل محتوایش باهم در ارتباط بودند. کم‌کم باگذشت زمان پیشرفت‌هایی حاصل شد و امکاناتی مثل فلش و جاوا، قابلیت‌هایی را به تولید محتوی در وب اضافه کردند.
هم‌زمان باعرضه آیفون در سال ۲۰۰۷ و ساده شدن دسترسی به اینترنت موبایل، تعداد کاربران و میزان استفاده از وب به‌طور چشمگیری گسترش یافت. در شرایط جدید، دسترسی کاربران به اینترنت Dial-up که تنها چند ساعت در روز و فقط با استفاده از دسکتاپ امکان دسترسی به نت را داشتند، به حالت “همیشه متصل به اینترنت” تبدیل شدند و در شرایط جدید کاربران به‌سادگی به امکاناتی از قبیل مرورگرهای وب، برنامه‌های موبایل و اعلان‌های شخصی همگی با استفاده از تلفن‌های همراه خود دسترسی یافتند.
اینترنت تا پیش از راه‌اندازی فضای MySpace و سپس Facebook در سال ۲۰۰۴، فضایی تاریک و ناشناخته‌ای داشت. وب ۲.۰ تغییرات ساختاری بزرگی را به وجود آورد. در این نسل از وب، کاربران می‌توانستند نظرات و باورهای خود را به اشتراک بگذارند و این کار، تنها در انحصار تولیدکنندگان محتوا نبود. بااین‌وجود کاربران کاملاً مختار نبودند و همچنان ارزیابی محتوایی تولیدی کاربران، بر عهده شرکت‌های بزرگی مانند فیس‌بوک، توییتر و … بود. به‌طورکلی دوران وب ۲ از سال ۲۰۰۴ میلادی آغاز شد و تا همین امروز ادامه دارد. در این دوران دیگر کاربران تنها مصرف‌کنندگان محتوا نبودند و خودشان هم در تولید محتوا نقش داشته‌اند. اما این تنها ویژگی وب ۲ نبود. در نسل دوم وب که بانام read-write web نیز شناخته می‌شود دوران فراهم آمدن تسهیلات بیشتر برای کاربران، تولیدکنندگان محتوا و توسعه‌دهندگان بود. در این دوران اینترنت به شکلی ملموس‌تری وارد زندگی مردم شد و البته اعتیاد به اینترنت از این دوران شکلی جدی‌تر پیدا کرد. شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های بزرگی مانند یوتیوب، فیس‌بوک، آمازون و … در این دوران وارد عرصه وب شدند. سیستم‌های مدیریت محتوا مانند وردپرس نیز در این دوران وارد میدان شدند و جو ساختن وبلاگ توسط کاربران، بسیار همهگیر شد. فروشگاه‌های اینترنتی در این دوران بسیار محبوب شدند؛ تا جایی که این روزها اکثر شرکت‌های بزرگ تجاری دنیا، بخش اصلی فروش خود را به‌صورت آنلاین انجام می‌دهند.
مشکلاتی که منجر به پیدایش وب 2.0 شد
در استفاده از صفحات اینترنتی، کاربران به‌تدریج با انبوهی از اطلاعات روبه‌رو شدند که به‌نوبه خود مشکل بزرگی محسوب می‌شد و نیاز به راه‌حل مناسبی داشت. ازاین‌رو کم‌کم ” نرم افزارهای مبتنی بر وب” به کمک کاربران آمد. برای مثال، هرروز انبوهی از مطالب و اخبار در وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌های مختلف به زبان فارسی منتشر می‌شود. چالشی که وجود دارد این است که در این حجم از صفحات وب، کاربران چگونه می‌توانند از تمام اخبار مهم و مطالب جالب مطلع شوند؟
طبق بررسی‌های انجام‌شده، برخی از سایت‌های فارسی بر اساس تفکر “وب ۲.۰” ساخته‌شده است. در این صفحات اینترنتی، تعدادی از کاربران این سایت‌ها هنگام وب گردی هر مطلب جالبی که پیدا کنند را در این سایت‌ها قرار داده و در برخی موارد نیز، کاربران دیگر به محتویات این صفحات رأی می‌دهند. متعاقباً مطالبی که رأی بیشتری بگیرند در رتبه بالاتری قرار می‌گیرد. با گسترش استفاده از این قابلیت‌ها، شبکه‌های مختلف اجتماعی با سرعت بیشتری به وجود آمدند و با استقبال گسترده کاربران روبه‌رو شدند. نتیجه کار این است که هرروز می‌توان از مطالب پرطرفدار وب فارسی مطلع شد بدون اینکه کاربران مجبور باشند خود را در انبوهی از اطلاعات غرق کنند و این مورد یکی از نمونه‌های کاربردی استفاده از فناوری web 2.0 در فضای اینترنت هست.
یکی از بهترین تعاریف web 2.0این است که با استفاده از این فناوری، وب تبدیل به بستری‌شده که می‌توان با استفاده از انواع نرم‌افزارها در بستر آن، به کاربران این امکان را بدهد تا فارغ از نیاز به نصب نرم‌افزارهای خاص بر روی کامپیوترهای شخصی خود بتوانند از هرجایی به کاربردهای این نرم‌افزارها در بستر شبکه دسترسی داشته باشند. به‌طورکلی با رشد فناوری‌های شبکه و بروز “نرم افزارهای مبتنی بر وب“، محیط وب از صفحات ساده به دنیایی چندبعدی تبدیل‌شده که امکان ارتباطات فردی و کارهای گروهی را برای کاربران فراهم کرده است.
معماری وب2
وب2 را می‌توان وب تعاملی نامید، بر اساس تعریف گروه اورایلی(Tim O’Reilly) وب2 وبی است که بر پایه مشارکت‌ها، همکاری‌ها و تعاملات انسان‌ها، ماشین‌ها، نرم‌افزار و عامل‌های هوشمند با یکدیگر استوار است. برای درک بهتر مفهوم وب 2 و نحوه تعامل آن با کاربران، شکل شماره 2 ارائه‌شده است.
شکل شماره 2- نحوه تعامل web 2.0 با کاربران
همان‌طور که گفته شد، به دلیل نواقصی که در وب نسل اول وجود داشت، نسل دوم وب با رویکردی دوسویه و تعاملی پا عرصه وجود گذاشت. در اين نسل، كاربران از حد مصرف‌كننده مطلق اطلاعات فراتر مي‌روند و به مشاركت جدي در توليد محتواي رسانه‌ها مي‌پردازند. درنتیجه وب2 را می‌توان وب دوسویه اما متمرکز نامید.
شکل شماره 3- ویژگی‌ها و جزئیات فنی شبکه‌های مبتنی بر web 2.0
مطابق شکل شماره 3 در وب نسل دوم، به‌منظور سهولت استفاده کاربران از منابع قدرتمند نرم‌افزاری و امکانات پایگاه‌های داده‌های قوی در بستر وب، قابلیت پردازش ابری نیز به وجود آمد. رایانش ابری[1] سرویس‌های مختلفی را با استفاده از اینترنت ارائه می‌دهد. این سرویس‌ها ابزارها و برنامه‌هایی مانند ذخیره‌سازی داده‌ها، سرورها، پایگاه‌های داده، شبکه و نرم‌افزار را دربر می‌گیرند. در حقیقت، ذخیره‌سازی مبتنی بر ابر به‌جای ذخیره و نگهداری فایل‌ها روی هارددیسک اختصاصی یا دستگاه ذخیره‌سازی محلی[2]، امکان ذخیره‌سازی آن‌ها را در پایگاه داده از راه دور فراهم می‌کند. با استفاده از رایانش ابری، کاربران می‌توانند در زمان و مکان دلخواه فقط با استفاده از اتصال به اینترنت به داده‌ها و برنامه‌ها نرم‌افزاری دسترسی داشته باشند. از مزیت‌های مهم رایانش ابری که آن را به گزینه‌ای محبوب در بین کاربران و کسب‌وکارها تبدیل کرده است، می‌توان به مقرون‌به‌صرفه بودن، افزایش بهره‌وری، سرعت و کارایی، عملکرد و امنیت اشاره کرد. دلیل نام‌گذاری رایانش ابری این است که دسترسی به اطلاعات را از طریق فضای ابری یا فضای مجازی امکان‌پذیر می‌کند. رایانش ابری قادر به پردازش‌های سنگین داده‌های مختلف در بستر وب بوده و تمام این فرایندها را به کامپیوترهای بسیار دور در فضای مجازی منتقل می‌کند؛ درنتیجه، اینترنت به فضایی ابری تبدیل می‌شود و کاربران می‌توانند در هر نقطه‌ای از جهان با هر دستگاهی، به داده‌ها و فایل‌هایشان دسترسی داشته باشند.
مطابق با تصویر مربوط به معماری وب نسل دو، اسکلت اصلی صفحات وب2.0 به زبان HTML نوشته‌شده‌اند. استایل‌بندی، ظاهرسازی و پاسخ به عملیات ماوس به‌وسیله زبانCSS تعریف‌شده و شروط و قیود به‌وسیله زبان جاوا اسکریپت ساخته می‌شوند. زبان برنامه‌نویسی ASP.net نیز ازجمله زبان‌هایی است که در وب2.0 استفاده می‌شود. پایگاه‌های داده و سیستم‌های مدیریت محتوا نیز ازجمله ویژگی‌های نسل دوم وب هستند.
تعاریف مختصری از زبان‌های برنامه‌نویسی فوقالذکر در ادامه آورده می‌شود.
html: مخفف Hyper Text Markup Language به معنی زبان نشانه‌گذاری فوق متن است. Html زبان استاندارد طراحی صفحات وب است و کليه کدهای صفحه اعم از طرف سرور و طرف مشتری درنهایت به کدهای HTML تبدیل‌شده و توسط مرورگر نمايش داده می‌شوند. HTML یک‌زبان نشانه‌گذاری است ، به اين معنی که بخش‌های مختلف توسط اجزايی به نام تگ از هم جداشده ، که هرکدام دارای کاربرد و خواص مربوط خود هستند . اين تگ‌ها به مرورگر اعلام می‌کنند که هر بخش از صفحه چه نوع عنصری است و بايد به چه صورت نمايش داده شود .
CSS: این واژه مخفف (Cascading Style Sheet) است. زبان css یک زبان طراحی صفحات وب برای ایجاد و ساخت مشخصات ظاهری اسناد و اطلاعات وب‌سایت میباشد. css یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین ابزارهای طراحی صفحات وب‌سایت نوشته‌شده توسط زبان HTML و یا زبان نشانه‌گذاری فرا متن قابل توسعه [3]XHTML میباشد و همچنین از زبان‌های اسکریپت دیگری مانند plain XML، گرافیک‌های مبتنی بر بردار در قالب XML ([4]SVG) و زبان نشانه‌گذاری رابط کاربری ([5]XUL) نیز به‌خوبی پشتیبانی می‌نماید. در کد نویسی با استفاده از CSS کاربران می‌توانند استایل سایت مثل رنگ، فونت، تصاویر پس‌زمینه و … را به‌صورت دلخواه تغییر دهند.
ASP.net: این کلمه سه‌حرفی از عبارت Active Server Page سررشته گرفته است. البته باید گفت asp.net یک زبان برنامه‌نویسی نیست و درواقع فنّاوری توسعه وب رایگان است که از net. برای ساخت اپلیکیشن وب و وب‌سایت استفاده می‌کند. زبان برنامه‌نویسی asp از فنّاوری‌های مایکروسافت استفاده کرده و زبان اسکریپت نویسی است که درون خدمات اطلاعات اینترنتی [6]IIS اجرا می‌شود. ASP.NET نسل جدید ASP است. یک فایل زبان ASP شامل مواردی مانند Text، تگ‌ها و اسکریپت HTML میباشد که این اسکریپت‌ها بر روی سرور اجرا می‌شوند.
هرچند که محیط وب2.0 تعاملی است اما همان‌طور که گفته شد این نسل از وب همچنان متمرکز است لذا انتقال و نگهداری ارزش به‌صورت امن و شفاف همچنان امکان‌ناپذیر است. ازاین‌رو یکی از معضلات وب نسل دوم مشکلات امنیت اطلاعات کاربران میباشد. با در نظر گرفتن فعالیت‌های شبکه‌های اجتماعی همچون فیس‌بوک و یوتیوب و قابلیت‌های جستجوی پیشرفته در گوگل، مشخص می‌شود که این شرکت‌های بزرگ شروع به جمع‌آوری اطلاعات در مورد کاربران کرده‌اند تا بتوانند محتواهای بهتری را در اختیار کاربر قرار دهند. متعاقباً درنتیجه این رویکردها کاربران هم بیشتر در وب سایت‌های مذکور وقت گذاشته و فعالیت می‌کنند و درنتیجه عایدی اقتصادی بیشتری برای این سرورها به همراه دارد. در ادامه مسیر، این کمپانی‌ها متوجه شدند که می‌توانند اطلاعاتی که از کاربران دارند را جمع‌آوری کرده و به تبلیغ‌کننده‌ها بفروشند. وب 2 درواقع عصر تبلیغات هدفمند نیز قلمداد می‌شود و عدم وجود حریم خصوصی برای کاربران از عواقب این نسل از وب میباشد.
یکی از موارد بارز ظهور این مسئله را می‌توان در پروسه ثبت‌نام کاربران در وب سایت‌های مختلف برشمرد. چراکه اکثر تراکنش‌ها و فعالیت کاربران در بیشتر سایت‌های معمولی وب 2، کاربران را ملزم به ثبت‌نام و ورود به‌حساب کاربری می‌کنند. این فرایند چند سالی است که با ورود کاربران به گوگل و فیس‌بوک، این امکان را دارند که با استفاده از کامنت‌هایی که در این دو شرکت دارند به سایت‌های متفاوتی متصل شوند و این به این معنی است که کاربران مدیریت تمام پسوردهایشان را به این شرکت‌ها می‌سپارند و قطعاً این کار مزایا و معایب خودش را دارد. از مزایای این موضع می‌توان گفت که کاربران برای ورود به سایت‌های مختلف می‌توانند این کار را ساده‌تر از همیشه انجام دهند. از معایبش هم این است که گوگل از همه جزئیات زندگی کاربرانش باخبر است و کل اطلاعاتشان دست آن‌ها می‌افتد. اگر هرزمانی دیتاسنتر این پلت فرم‌ها هک بشوند، یا برای مثال کشورهایی مثل کشور ما ایران تحریم شود، خطرات جدی برای اطلاعات کاربران به دلیل عواقب این مسائل وجود خواهد داشت. در ضمن این پلتفرم‌ها به دلیل رصد کردن فعالیت‌های کاربرانشان اطلاعات زیادی از آن‌ها دارند و این اطلاعات را می‌توانند برای مقاصد مختلفی مثل بازاریابی و تبلیغ استفاده کنند. درواقع بادید واقع‌گرایانه اگر به این مسائل نگاه شود، کاربران به اختیار خود حریم خصوصیشان را در اختیار برنامه‌های کاربردی شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک، توییتر و… می‌گذارند. نتیجتاً می‌توان گفت تمام کاربران می‌توانند سایت فیس‌بوک را ببینند ولی اساساً دو خبر متفاوت را مشاهده کنند، چراکه محتوای آن صفحه وابسته به این است که چه کسی مشاهده‌اش می‌کند، که این مسئله نکته‌ی مهمی در تفاوت وب 3 و وب 2 میباشد.
محتواهایی که کاربران مشاهده می‌کنند، داده‌های طبقه‌بندی‌شده‌ای هستند که به اختیار خود به آن شرکت می‌دهند مثل لایک کردن پستی که خوششان آمده یا مدت‌زمانی که یک ویدئو را تماشا کرده‌اند. اگر به تبلیغاتی که این شرکت‌ها به کاربران نشان می‌دهند توجه شود ، قائدها مشخص می‌شود که آن‌ها بر اساس داده‌هایی هستند که کاربران از دسترسی به آن‌ها خبر نداشتند. نمونه‌هایی از اطلاعات جمع‌آوری‌شده از کاربران در صفحات اجتماعی که به‌عنوان مبنایی برای شناخت وب از ویژگی‌ها کاربران قرار می‌گیرد و تبلیغات و سرویس‌هایی متناسب با این اطلاعات از طریق سرور این صفحات وب در دسترس کاربران قرار می‌گیرد، در ادامه آورده شده است؛
- “دیروز کجا ساندویچ خوردید؟” برنامه نویسان سمت سرور این اطلاعات را می‌دانستند!
- “کی بچه‌ها را گذاشتید مدرسه؟” پاسخ: هرروز 8 صبح به‌جز جمعه‌ها ! برنامه نویسان سمت سرور این را هم می‌دانستند!
در برخی از کاربردها، حتی با استفاده از الگوهای یادگیری ماشینی، برای افراد، تبلیغات یادگیری فرزند داری نشان داده می‌شد، چون مسئولین آن شرکت‌ها زودتر از کاربران متوجه می‌شوند که قرار است بچه‌دار شوند. اگر این اطلاعات از طریق سیستم جمع‌آوری اطلاعات نبوده است، احتمالاً علتش این می‌توانسته باشد که فرد با IP عمومی، علائم بارداری را در گوگل سرچ کرده است و از طریق الگوها چنین چیزی را پیش‌بینی کرده‌اند.
شکل شماره 4- مقایسه ویژگی‌ها مالکیت اطلاعات کاربران در شبکه‌های مبتنی بر web 2.0 و web 3.0
با توجه به شکل شماره 4 و همان‌طور که در سطح دسترسی مسئولین سایت‌ها به اطلاعات کاربران web 2.0 تشریح گردید، دوران وب ۲ رو به اتمام است. چراکه با توجه به مشکلات موجود، باید انقلابی در وب رخ می‌داد. همین امر منجر به پیدایش نسل سوم وب شد.درواقع پیشرفت‌های جدید، لزوم به‌کارگیری فنّاوری در سطح گسترده را می‌طلبد که حتی خود اینترنت را نیز دچار تغییر کند. در عصر حاضر، مردم می‌خواهند اینترنت را به‌صورت اختصاصی در دسترس خود داشته باشند و به شکل کارآمدتری از آن بهره بگیرند. همین ایده سبب شده تا موضوع اینترنت جدید مطرح شود. به همین خاطر این مسئله منجر به درک اینکه وب سه چیست و قرار است چه چیز بیشتر و بهتری به اینترنت کنونی افزوده شود، می‌گردد. درواقع وب ۳.۰ مرحله بعدی تکامل وب است که اینترنت را هوشمندتر و هدفمندتر می‌کند یا اطلاعات را باهوشی مشابه انسان از طریق قدرت سیستم‌های هوش مصنوعی و گرافیک سه بعدی پردازش می‌کند. در ادامه بیشتر به ویژگی‌ها و قابلیت‌های این نسل از اینترنت پرداخته می‌شود.
وب 3.0
در فرآيند تكامل وب، مرحله هوشمندسازي اطلاعات و ظهور وب3.0 فرارسیدهاست. حجم فراوان اطلاعات و عدم امكان طبقه‌بندي اين اطلاعات در وب2، به آن انجاميد تا نتوان به‌عنوان يك كاربر معمولي بهترين بهره را از آن برد. در چنين شرايطی، اين فضای مجازي، نيازمند سرورهايي هوشمند است تا بتوان اطلاعات را طبقه‌بندی و خلاصه‌شده در اختيار كاربر قرارداد. بعد از 2010 وب 3 در برخی از کشورها گسترش یافت و در بین آن‌ها فعالیت‌های جدیدی در این حوزه متداول شده است . این نسل جدید از وب که در حال ورود به دنیای مجازی است، وب هوشمند یا وب مفهومی نیز خوانده می‌شود .
در وب 3 تعامل دوسویه بین کاربران و خود وب موردتوجه قرارگرفته است و از وب هوشمند انتظار می‌رود که منظور و مقصود کاربران را درک کرده و آن‌ها را درراه رسیدن به هدف خود همراهی کند. سازمان‌ها در جوامع امروزی از طریق اینترنت فعالیت‌های خود را به‌صورت برخط در اختیار مخاطبان خود قرار می‌دهند . وابستگی امروزه مردم نسبت به شبکه‌های اجتماعی زیادتر شده و مردم از این طریق روابط خود را با دیگران برقرار می‌نمایند . نوع رویکردی که در این نوع از ارتباط وجود دارد وابسته به شرایط جغرافیایی ، جامع شناسی ، زبانشناسی و … متفاوت میباشد .
وب3 را وب هوشمند می‌نامند؛ زيرا می‌تواند معانی را درك كند. بسياري وب3 را، وب معنايی می‌دانند؛ چون در اين شبكه، طبقه‌بندي و دسته‌بندي اطلاعات، پيش از انتقال آن‌ها به كاربر، از سوي ماشين‌هاي هوشمند انجام مي‌شود. گروه برنرزلی وب معنایی را این‌گونه تعریف کرده است که ” وب معنایی، گسترش وب فعلی است که در آن اطلاعات به شکلی کاملاً معنادار تعریف‌شده‌اند.”
وب معنایی متشکل از هر داده‌ای ازجمله تاریخ‌ها، عناوین، اعداد، خواص شیمیایی و سایر اطلاعاتی است که ادراک آن‌ها برای بشر ممکن میباشد. [7]SPARQL, [8]SKOS, [9]OWL, [10]RDF مجموعه فنّاوری‌هایی هستند که وب معنایی را پشتیبانی می‌کنند. وب معنایی را می‌توان از ابر داده‌های قابل‌فهم توسط ماشین بر روی وب کنونی دانست. در وب2 یا وب کلاسیک، برای اینکه کامپیوتر یک صفحه وب را قالب‌بندی کرده و نمایش دهد از زبان CSS , JavaScript , HTML و برای اینکه رابطه بین کامپیوتر‌ها شکل بگیرد و اطلاعات انتقال یابند از پروتکل HTTP و پروتکل‌های دیگری استفاده می‌شود. همین ویژگی‌ها برای طراحی ساختاری در وب معنایی، استفاده می‌شود اما در قسمت جمع‌بندی داده‌ها یعنی قسمت پایگاه داده از زبان‌های بیشتری برای ایجاد ربط معنایی بین داده‌ها و ایجاد پیوند بین داده‌ها استفاده می‌شود ازجمله OWL, RDF ,SPARQL, SKOS و همچنین به‌جای اینکه فقط به فایل‌ها URL اختصاص داده شود، از شناسه متحدالشکل منابع URI برای شناسایی همه منابع (ازجمله فایل‌ها) استفاده می‌شود. در ادامه تعاریف برخی مفاهیم مرتبط با فناوری وب 3.0 آورده می‌شود.
RDF: نوعی مدل داده‌ای است که برای ذخیره و بازیابی معنای قابل پردازش توسط ماشین بکار می‌رود. معنا نسبت به اطلاعات در سطح انتزاعی بالاتری قرار می‌گیرد و هدف از RDF امکان‌پذیر کردن تفکر ماشینی است. RDF/XML نمایش مدل داده‌ای RDF به زبان XML میباشد.
OWL: زبانی است نشانه‌ای (markup) جهت نشر و تبادل دانش در فضای اینترنت. این زبان وسیله‌ای به نام هستی‌شناسی (ontology) را مورداستفاده قرار می‌دهد. هستی‌شناسی هم نام شاخه ایست از فلسفه، و هم بخشی است از علوم رایانه که با رشدی سریع در حال پیدایش و گسترش است.
SKOS: یک پیشنهاد ائتلاف وب جهان‌گستر است که برای نمایش اصطلاح‌نامه، طرح رده‌بندی، آرایه‌بندی، سامانه‌های عنوان-سرآیند، یا هر نوع دیگر از دایره واژه نظارت‌شده ساخت‌یافته طراحی‌شده است. سامانه SKOS عضوی از خانواده استانداردهای وب معنایی است، و بر اساس RDF و RDFS ساخته‌شده است. هدف اصلی SKOS ساده‌سازی نگارش و استفاده از این دایره واژه‌ها به‌عنوان داده پیوندشده است.
SPARQL: یک زبان پرسمان RDF )یک نوع زبان پرسمان معنایی( برای پایگاه‌های داده است. اسپارکل می‌تواند داده‌های ذخیره‌شده در فرمت چارچوب توصیف منبع (RDF) را بازیابی و دست‌کاری کند.
هوشمندی و هستی‌شناسی در وب 3.0
در علوم رایانه و علوم اطلاعات، شامل «نمایش»، «نام‌گذاری صوری» و نیز «تعریف رده‌ها»، «تعریف ویژگی‌ها»، و «تعریف رابطه» موجود بین مفاهیم، داده، و موجودیت‌هایی است که ماهیت (یک یا چندین یا تمام) دامنه‌های سخن را تشکیل می‌دهند. اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم، هستی‌شناسی روشی برای نمایش ویژگی‌های حوزه یک موضوع، و شیوه ارتباط آن‌ها، از طریق تعریف یک “مجموعه‌ی شامل مفهوم و رده” برای نمایش آن موضوع است. علوم اطلاعات و علوم محاسبات، برای گسترش و کارایی بیشتر و نیز برآورده نمودن نیازهای وب معنایی، نیازمند به ساخت و ایجاد پایگاه شناخت هستند. حال چنین تصور کنید در صورت جستجو برای یک مفهوم خاص وب‌سایت‌ها توانایی چنین ادراک و استدلالی را داشته باشند. هستی‌شناسی بنیان وب معنایی است به‌وسیله این ویژگی مفاهیم و اطلاعات پراکنده نظم منطقی پیدا می‌کنند. رمزنگاری، قرارداد هوشمند و استدلال خودکار(Automatic reasoning) ازجمله ویژگی‌هایی هستند که در نسل سوم وب وجود دارند، در وب3 هوشمندی داده‌ها در حدی است که می‌توان روی آن‌ها محاسبات منطقی انجام داده و روابطی دقیق میان داده‌ها ایجاد کرد، در این سطح داده‌های جدید از داده‌های موجود با کمک قواعد منطقی به‌دست می‌آیند.
مقایسه بین نسل‌های مختلف وب
با پیدایش نسل سوم وب می‌توان از اینترنت ارزش سخن گفت زیرا در این نسل از وب است که رمزنگاری مطرح‌شده و استدلال‌های منطقی خودکار توسط سیستم‌ها انجام می‌شوند. بلاکچین یکی از فنّاوری‌هایی است که با استفاده از آن می‌توان وب غیرمتمرکز را راه‌اندازی کرد. سیستم توزیع فایل بی‌واسطه یاIPFS [11] ازجمله ویژگی‌هایی است که در نسل سوم وب امکان‌پذیر هستند. (IPFS) یک پروتکل و شبکه همتا به همتا[12] برای ذخیره و به اشتراک‌گذاری داده‌ها در یک سیستم فایل توزیع‌شده است. بلاک چین (Blockchain) از دو کلمه بلاک (Block) و چین (Chain) تشکیل‌شده است. معنای لغوی بلاک چین، زنجیره بلاک (زنجیره بلوک) است؛ زمانی که در مورد زنجیره و بلاک در بلاکچین صحبت می‌شود، در واقع در مورد زنجیره‌‌ایی از اطلاعات دیجیتالی صحبت می‌شود و هر بلاک این اطلاعات را در خود نگهداری می‌کند.
جدول 1- تفاوت‌های سه نسل وب
در یک تعریف کلی، می‌توان گفت بلاک چین یک دفتر کل توزیع‌شده، غیرمتمرکز و اشتراکی است که به‌صورت زنجیره‌ای از سوابق بنام بلاک ساخته‌شده است. هر بلاک در این زنجیره، مسئول ذخیره‌سازی نوعی از اطلاعات (مانند سوابق معاملات) است. جدول 1 بخشی از تفاوت‌های سه نسل وب را نشان می‌دهد.
وب 3 قرار است چه آینده‌ای را برای ما بسازد؟
همان‌طور که اشاره شد وب3 به‌نوعی اینترنت غیرمتمرکز است و فناوری بلاکچین در آن استفاده‌شده است. سؤالی که به ذهن می‌رسد این است که وب3 چه کمبود و خلأ را برای کاربران پر می‌کند؟
وب 3 با استفاده از بلاکچین ابزارهایی به کاربران می‌دهد که در وب 2 موجود نبوده و با استفاده از همین ابزار است که می‌شود هزاران برنامه‌ی کاربردی مختلف ساخت. اولین ابزار موجود در وب 3 امکان هویت دیجیتال است و دومین مشخصه آن، غیرمتمرکز بودن معماری آن است. با توجه به معماری در نظر گرفته‌شده در وب 3 هیچ دولت، حکومت و مقامی قادر به کنترل اینترنت نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند دسترسی کاربران را به اینترنت محدود کند. این شبکه‌ی اینترنت بر پایه‌ی بلاکچین اتریوم است و طوری طراحی‌شده است که غیرقابل نفوذ میباشد.
وب ۳.۰ چه مزایایی دارد؟
- از بین بردن صنایع، حذف واسطه‌های شخص ثالث؛ این کاربرد حاوی ارزش‌افزوده بوده و به‌طور مستقیم به کاربران و ارائه‌دهندگان در یک شبکه این امکان را می‌دهد تا به جوامع در جهت کارآمد شدن، کمک کند.
- سازمان‌ها از طریق شبکه جدید ارتباطات همتا‌به‌همتا سازگارتر و پیوند‌های حاکمیتی بین اعضا، می‌توانند ذاتاً در برابر تغییر قوی‌تر باشند.
- انسان‌ها، مشاغل و ربات‌ها امکان به اشتراک‌گذاری داده‌های بیشتری را با حفظ حریم خصوصی و امنیت بیشتر دارند
- اساساً نیازهای ما برای استفاده از پلتفرم‌های مختلف حذف می‌شود.
- با استفاده از دارایی‌های دیجیتالی توکن سازی[13] شده، می‌توانیم داده‌ها و ردپای دیجیتالی خود را داشته باشیم.
- شرکت‌کنندگان شبکه می‌توانند برای رسیدگی به مسائل غیرقابل‌حل، از طریق مالکیت و مدیریت با سیستم همکاری کنند.
[1] Cloud Computing
[2] Local
[3] Extensible HyperText Markup Language
[4] Scalable Vector Graphics
[5] XML User Interface Language
[6] Internet Information Services
[7] SPARQL Protocol and RDF Query Language
[8] Simple Knowledge Organization System
[9] The Web Ontology Language
[10] The Resource Description Framework
[11] The InterPlanetary File System
[12] peer-to-peer
[13] Tokenization
